केदारनाथ
केदारनाथ मंदिर हे भगवान शंकराचे एक हिंदू मंदिर आहे. हे मंदिर भारत देशाच्या उत्तराखंड राज्यातील केदारनाथ गावात मंदाकिनी नदीच्या काठावर बांधले गेले आहे. केदारनाथ हिंदू धर्मातील सर्वात पवित्र स्थानांपैकी एक असून ते १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक तसेच पंचकेदार व छोटा धाम ह्या तीर्थक्षेत्रांपैकी एक मानले जाते. हिमालय पर्वतामध्ये स्थित असलेल्या केदारनाथ मंदिराची निर्मिती पांडवांनी केली तर आद्य शंकराचार्यांनी ह्या मंदिराचे पुनरुज्जीवन केले असे मानण्यात येते. केदारनाथ सर्व ज्योतिर्लिंगांपैकी सर्वाधिक उंचीवर स्थित असून येथे भेट देण्यासाठी केवळ पायवाट अस्तित्वात आहे. गौरीकुंडहून १४ किलोमीटर (८.७ मैल) लांबीचा खडतर प्रवास करूनच केदारनाथ मंदिराचे दर्शन घेता येते. हे मंदिर अक्षय तृतीया ते कार्तिक पौर्णिमा ह्या कालावधीमध्येच खुले असते व हिवाळ्यामध्ये येथील देवांच्या मुर्ती उखीमठ ह्या स्थानवर आणल्या जातात व तेथेच पुजल्या जातात.
२०१३ साली उत्तराखंडमध्ये आलेल्या विध्वंसक पुरामध्ये केदारनाथ गाव पूर्णपणे वाहून गेले व मंदिर परिसराचे देखील मोठे नुकसान झाले. परंतु दगडी केदारनाथ मंदिराला मात्र धक्का पोचला नाही.
केदारनाथची कथा -(kedarnath history)
महाभारतातील युद्धानंतर विजयी झालेले पांडव कौरवांच्या हत्येच्या (भावांची हत्या) पापातून मुक्त होण्यासाठी महादेवाचा आशीर्वाद घेण्यास इच्छुक होते. परंतु शिव त्यांच्यावर रुष्ट होते. महादेवाच्या दर्शनासाठी पांडव हिमालयापर्यंत जाऊन पोहचले. महादेव पांडवांना दर्शन देऊ इच्छित नव्हते. यामुळे ते त्याठिकाणाहून अंतर्ध्यान होऊन केदार क्षेत्री जाऊन बसले. दुसरीकडे पांडवही निश्चयी होते, ते महादेवाचा पाठलाग करत-करत केदारला पोहचले.
महादेवाने तोपर्यंत बैलाचे रूप धारण केले आणि इतर पशूंमध्ये जाऊन मिसळले. पांडवांना या गोष्टीचा संशय आला होता. त्यामुळे बलशाली भीमने आपले विशाल रूप धारण करून दोन डोंगरांवर पाय पसरवले. इतर गाय-बैल तेथून निघून गेले, परंतु महादेव रूपातील बैल भीमच्या पायाखालून जाण्यास तयार झाले नाही. भीम बळजबरीने त्या बैलावर चालून गेला, परंतु बैल जमिनीमध्ये जाऊ लागला. तेव्हा भीमने बैलाची त्रीकोनात्मक पाठ पकडली. महादेव पांडवांची भक्ती आणि दृढ संकल्प पाहून प्रसन्न झाले. त्यांनी तत्काळ दर्शन देऊन पांडवांना पाप मुक्त केले. तेव्हापासून महादेवच्या बैल रूपातील पाठीची आकृती पिंड स्वरुपात केदारनाथमध्ये स्थित आहे.
महादेवाने आपल्या महिषरुप अवतारामध्ये आपले पाच अंग विविध स्थानांवर स्थापन केले होते. त्यांना मुख्य केदारनाथ पीठाच्या अतिरिक्त चार आणि पीठांसहीत पंच केदार म्हटले जाते.
पंज केदार तीर्थ
1. केदारनाथ
2. मध्यमेश्र्वर
3. तुंगनाथ
4. रुद्रनाथ
5. कल्पेश्वर
कसे पोहोचाल – (kedarnath yatra)
केदारनाथ उत्तराखंड राज्यात आहे. गौरीकुंड पायथ्यापासून रस्त्याने जाता येते. यात काही रेल्वे स्थानक आणि विमानतळांशी संपर्क आहे. केदारनाथला कसे जायचे ते येथे आहेः
हवाईमार्गे:-
सर्वात जवळचे घरगुती विमानतळ देहरादूनमधील जॉली ग्रँट विमानतळ आहे, जे केदारनाथपासून सुमारे २9 km किमी अंतरावर आहे आणि दररोज दिल्लीला उड्डाणे. देहरादून विमानतळ ते केदारनाथ पर्यंत टॅक्सी उपलब्ध आहेत. जवळचे आंतरराष्ट्रीय विमानतळ दिल्ली आहे.
रेल्वेने:-
सर्वात जवळील रेलवे 221 किमी अंतरावर ऋषिकेश येथे आहे. प्रीपेड टॅक्सी सेवा रेल्वे स्टेशनवर उपलब्ध असून यात सुमारे 3००० रुपये शुल्क आकारले जाते. केदारनाथला जाण्यासाठी एकाला रस्त्याने २०7 कि.मी. आणि उर्वरित १ km कि.मी. चालत जावे लागते.
रस्त्याने:-
ऋषिकेश कोटद्वार ते केदारनाथला नियमित बसमध्ये प्रवासी बसता येतात. या ठिकाणाहून खासगी टॅक्सी देखील घेता येतात. दिल्ली ते माण (8 538 किमी) पर्यंतचा राष्ट्रीय महामार्ग वर्षभर खुला असतो. केदारनाथ ही गौरीकुंड येथून पायथ्याशी प्रवेश करण्यायोग्य आहे, जी राज्य बसेसने , देहरादून, कोटद्वार आणि हरिद्वारला जोडली जाते. हंगामानुसार बसचे भाडे बदलते.
